Tətik barmaq (Şaqqıldayan barmaq) nədir?

Barmaqların hərəkətlərini əzələlərimizin uzantıları olan vətərlər təmin edir. Əlimizin üst tərəfində (xarici səthində) olan vətərlərə ekstensor vətərlər, daxili səthindəkilərə isə fleksor vətərləri deyilir.

Üst tərəfdəki vətərlər dərimizin bu bölgədə daha incə olması və bu bölgədə vətərlərin daha səthi olması səbəbindən göründüyü halda, aşağı və ya daxili tərəfdəki vətərlər daha dərinə getdiyi üçün ümumiyyətlə görünməzdir. Bu vətərlərin asanlıqla irəli və geri hərəkətləri edə bilməsi üçün sürüşdüyü bir tunel vardır.

Bu tunel sistemində müxtəlif səbəblərdən daralma yarandıqda vətərlər asanlıqla hərəkət edə bilmir və ilişib qalır. Kiçik bir parça (düyün) görünə və ya əmələ gələ bilər, nəticədə tətik barmağı dediyimiz narahatlıq yaranır.

Tətik barmağı tez-tez ağrılı bir vəziyyətdir, barmaq hərəkətləri zamanı (xüsusilə də barmaqları açarkən) bükülmə ilə xarakterizə olunur. Bu, əlin daxili səthində fleksor vətərlərdə olan problemdir.

Ən çox kiçik barmaq və baş barmaqda rast gəlinsə də, bütün barmaqlarda rast gəlinə bilər. Barmaq açarkən ilişib qalır və tez-tez digər əlin köməyi ilə “klik” səsi ilə açılır. Müalicə edilməzsə, proses irəlilədikcə, sıxılma sahəsindəki iltihab artır və ağrı narahatlıq verən səviyyəyə çata bilər. Artıq barmaq ümumiyyətlə açılamaya bilər.

Tətik barmaq kimlərdə rast gəlinir?

Görülmə tezliyi 2-3% civarındadır və qadınlarda daha çox rast gəlinir. Əllərindən çox istifadə edən insanlarda və bəzi xroniki xəstəlikləri (revmatizm xəstəlikləri, diabet, xroniki böyrək çatışmazlığı və s.) olanlarda bu hal artır. Adətən 40 yaşdan yuxarılarda görünür, lakin uşaqlarda da nadir hallarda baş verə bilər. Hətta bəzən anadangəlmə əl anomaliyaları olan körpələrdə də baş verir.

Tətik barmağın diaqnozu necə qoyulur?

Demək olar ki, tamamilə klinik olaraq, yəni müayinə ilə müəyyən edilir. MRT iltihabı və vətərin ilişdiyi bölgəni göstərir, lakin bu, lazımsız dərəcədə bahalı bir üsuldur.

Tətik barmaq ağrı verirmi?

Həm hə, həm də yox. Ağrı dərəcəsi yüngüldən çox şiddətliyə qədər dəyişsə də, prosedur tamamilə ağrısız ola bilər.

Tətik barmağı necə müalicə olunur?

Tətik barmağı çox nadir hallarda özbaşına sağalır, lakin vəziyyətin şiddətindən asılı olaraq müalicə dərmanlar (ağrı kəsicilər), iynələr (implantasiya edilmiş nahiyəyə steroid yeridilməsi) və cərrahi müalicələrdən ibarətdir. (Kəsiksiz iynə üsulu və ya açıq əməliyyat).

Tətik barmağı müalicəsində kəsik olmadan iynə ilə müalicə

Hal-hazırda tətik barmağının müalicəsində yüksəkl standart kəsik açılmadan iynə üsuludur. Lokal anesteziya altında aparılır və təxminən 5 dəqiqə çəkir. Adətən heç bir kəsik açılmır və sarğı, tikiş/çıxarma, sarğı kimi problemlər yaşanmır. Prosedurdan sonra dərhal sağalma müşahidə olunur və xəstə dərhal gündəlik həyatına qayıda bilər. Kənardan görünən çapıq olmasa da, əslində içəridə yara əmələ gəlib və buna görə də xəstə qısa müddət ərzində bir az ağrı hiss edə bilər. Bəzi ağır hallarında iynəsiz müalicə həll yolu olmaya bilər və açıq müdaxilə tələb oluna bilər. Bu vəziyyət olduqca nadirdir.

Tətik barmağın müalicəsində açıq cərrahi əməliyyat böyük bir müdaxilədirmi?

Əslində yox. Təxminən 1-2 sm kəsik açılaraq edilir. Xəstənin vəziyyətindən asılı olaraq lokal anesteziya və ya ümumi anesteziya altında da edilə bilər. Təkrarlanma dərəcəsi qapalı iynə üsulundan bir qədər aşağıdır, lakin əhəmiyyətli bir fərq yoxdur. Ümumiyyətlə qapalı üsulla açıla bilməyən tətik barmağının müalicəsində və ya təkrarlanan tətik barmağının müalicəsində istifadə olunur.

Müalicədən sonra tətik barmağı problemi təkrarlana bilərmi?

Təəssüf ki, bəli, lakin bu nisbət olduqca aşağıdır. Təkrarlanan hallarda açıq cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.

Tətik barmaq müalicəsi eyni anda birdən çox barmağa tətbiq edilə bilərmi?

Bəli, tətbiq oluna bilər. İstər açıq cərrahi üsul, istərsə də qapalı üsul (kəsiksiz iynə ilə), birdən çox barmaq təsirlənərsə (digər əldə və/və ya eyni əldə) eyni vaxtda həyata keçirilə bilər.

Tətik barmağı estetik problemdir, yoxsa funksional problem?

Hər ikisi. Əslində bir çox estetik problemlər insan həyatında da funksional problem ola bilər. Başqa sözlə desək, mən tətik barmağı müalicəsi etməsəm də olar düşüncəsinin heç də doğru olduğunu düşünmürəm. Unudulmamalıdır ki, yüngül ilkin mərhələ olsa belə, irəliləyərək ciddi problem kimi hal ala bilər.

Tətik barmaq əməliyyatından sonra əlin reabilitasiyası lazımdırmı?

Hansı metodun seçildiyindən asılıdır. İynə ilə gərmə (qapalı üsul) müalicəsi aparılıbsa, yox, lakin açıq əməliyyata (məcburi və ya məcburi olmayan) üstünlük verildikdə reabilitasiya tələb oluna bilər.

Tətik barmaq müalicəsindən əvvəl və ya sonra istifadə edilməli olan dərmanlar varmı?

Əgər xroniki xəstəliyimiz (qan təzyiqi, şəkərli diabet, ürək xəstəlikləri, birləşdirici toxuma və ya qalxanabənzər vəzi xəstəlikləri, xərçəng, qanaxma-laxtalanma problemləri və s.) yoxdursa, müalicədən əvvəl və sonra heç bir dərman istifadə etməyə ehtiyac yoxdur. Yalnız açıq əməliyyat aparılırsa, bəzən müalicədən sonra qısa müddətli ağrı kəsicilərdən istifadə edilə bilər. Hər hansı bir xroniki xəstəliyiniz varsa, həkiminiz sizə hansı növ dərmanları və nə vaxt istifadə edəcəyinizi söyləyəcəkdir.

Tətik barmaq müalicəsini hansı həkimlər edir?

Bu, həmçinin mövcud olan tətik barmağının vəziyyətinin necə müalicə olunacağından asılıdır. Ümumiyyətlə, plastik cərrahlar, ortopediya və travmatologiya mütəxəssisləri, əl cərrahları (Bu həkimlər artıq plastik cərrah və ya ortopeddirlər) və steroid inyeksiyaları ediləcəksə, fiziki tibb və reabilitasiya mütəxəssisləri də cəlb olunur.