Tüp mide ameliyatı günümüzde morbid obez hastalar için uygulanan cerrahi teknikler arasında en sık tercih edilen yöntemdir. Klasik metabolik cerrahi olarak gecen veya mide bypass ameliyat grubu kadar etkili olmasa da Tip 2 diyabeti düzeltmek konusunda da olumlu sonuçlar alınmaktadır.

Kontrol altına alınamayan diyabet veya ileri derece reflü problemi olan obezite hastalarında tüp mide ameliyatı önerilmemektedir. Obeziteden ziyade diyabet hedefteyse daha etkili yöntemlerin var olduğunu söylemek mümkün. Tüp mide ameliyatını ilerleyen dönemde diğer ameliyat tekniklerine dönüştürme şansı bulunmaktadır. İkinci bir cerrahi ile tüp mideyi mide bypası veya Duodenal Switch gibi metabolik cerrahi tekniklerine dönüştürmek daha kolay bir yoldur.

Tüp mide ameliyatı öncesinde hastalar çok geniş tetkiklerden geçmektedir. Tüp mide ameliyatına engel olabilecek mide ülseri, kalp rahatsızlığı gibi sorunların olup olmadığı değerlendirilir. Öncelikle ameliyata engel sorunlar giderilerek hasta cerrahiye uygun hale getirilir. Bazen cerrahi öncesi uygulanan bu tedaviler aylarca sürebilmektedir. Bunun yanında diyet uzmanları, psikoloji ve psikiyatri uzmanları da hastayı kontrol edip ameliyata uygun olup olmadığını değerlendirmektedir. Önemli olan hastanın obezite ameliyatına sorunsuz girmesidir.

Hasta genellikle ameliyat günü hastaneye yatmaktadır. Ameliyattan sonra da hastanede kalma süresi 2-3 gündür.

Çok ciddi kilo problemi olan ve özellikle karaciğer yağlanması ön planda bulunan hastalarda ameliyattan önce 10- 15 günlük özel bir diyet programı uygulanabilmektedir. Bu özel diyet programı ile karaciğeri küçülterek ameliyatın daha risksiz hale getirilmesi hedeflenmektedir.

Genel olarak bakıldığında beyinsel ve kişisel gelişimini tamamlamamış bireylerde yani 18 yaştan önce tüp mide ameliyatı dâhil obezite cerrahi tercih edilmemektedir. Ancak çok nadir durumlarda;  uzunca bir süre çocuk psikiyatristi, beslenme, endokrin ve çocuk gelişim uzmanı denetiminde olmasına rağmen yeterli kilo veremeyen, ciddi obezite sınırlarını geçen buna bağlı olarak da erken dönemde ciddi metabolizma sorunları yaşayabilen çocuklarda cerrahi düşünülebilir. Ancak bu çok küçük bir hasta dilimidir.

Bu istisnai durumun haricinde 18 yaşından önce tüp mide ve diğer obezite cerrahileri yapılmamaktadır.

Üst sınır ise klasik bilgiye göre 65 yaş olarak kabul edilmekle birlikte genel durumu iyi, cerrahi işlemi kaldırabilecek ve beklenen hayat süresi uzun olan hastalarda daha ileri yaşlarda da tüp mide ameliyatı yapılabilmektedir.

Tüp midenin de içinde bulunduğu obezite ameliyatlarına cerrahi işleme karar verilirken fazla kilo değil vücut kitle indeksi (VKİ) üzerinden hesaplama yapmak daha uygun bir yoldur. Vücut kitle indeksi hastanın kg. cinsinden ağırlığının metre cinsinden boyunun karesine bölünmesidir. Bu hesaplama sonunda çıkan rakam 18-25 arasındaysa vücut kitle indeksi normal olarak kabul edilir. 25-30 arası VKİ’ine sahip kişiler obez olarak kabul edilmezler, bu guruba fazla kilolu denilmektedir. Ancak vücut kitle indeksi 30 ve üzerindeki kişiler obez olarak kabul edilmektedir. Obez olarak adlandırılan her hasta tüp mide veya diğer obezite cerrahi ameliyatları için uygun hastalar olmayabilirler. Vücut kitle indeksi 35 ve üzerinde olup beraberinde obezitenin getirdiği rahatsızlıkları ve hastalıkları yaşayan hastalar tüp mide ameliyatına uygundur. Vücut kitle indeksi 40 ve üzerinde olan hastaların hiçbir rahatsızlığı olmasa bile tüp mide ve diğer obezite ameliyatları için uygundur.

Bu hesaplamalarda kontrolsüz diyabet istisnadır. Hastanın diyabeti tüm diyet ve medikal tedavi denemelerine rağmen kontrol altına alınamıyorsa hastanın vücut kitle endeksi 30-35 arasında olursa dahi metabolik cerrahi için uygundur.

Tüp mide ameliyatında mide yemek borusunun devamı gibi tüp haline getirilerek hacmi küçültülür. Midenin hacminin küçülmesinin yanında açlık hormonu olarak bilinen Ghrelin salgılanması da ciddi oranda azalır. Hem midenin hacim olarak küçülmesi hem de açlık hormonunun daha az salgılanması iştahı etkiler. İştahı azalan, çok çabuk doyan ve daha az beslenme ihtiyacı hisseden hastalara ameliyat öncesi ve sonrası doğru beslenme ile ilgili bilgi verilmelidir.  Hastalar çok az gıda ile doydukları için bu gıdaların kaliteli, yani protein, mineral ve vitamin içeriği zengin besinler olması gerekmektedir.

Aktif kalp hastalığı, kanser ve ileri akciğer yetersizliği gibi hastalıları olan, başka ameliyatlar için de uygun olmayan hastalar için tüp mide ameliyatı (aslında tüm obezite ve metabolik ameliyatları) uygun değildir. Bunun yanında özel olarak belli bir bilinç seviyesinde olmayan hastaların da bu tür ameliyatları olmamaları gerekir. Kendi iyiliğini bilmeyen, bilinç düzeyi (doğuştan veya sonradan oluşan hastalıklar nedeniyle) düşük olan hastalar için bu tür ameliyatlar tavsiye edilmemektedir. İleri derecede reflüsü olan hastalar ve ameliyat sonrası beslenme kurallarını kabul etmeyen hastalar da tüp mide ameliyatı için uygun değildir.

Tüp mide ameliyatının avantajlarını 2 ayrı grupta değerlendirilir.

-Ameliyat olmamaya göre avantajları: Hiçbir ilaç, diyet veya spor yöntemi obezite cerrahisi kadar obezitenin tedavisinde başarılı sonuç vermemektedir. Bu hastalarda tüp mide veya diğer obezite cerrahi teknikleri ile yapılan ameliyatların sonuçları her zaman diğer yöntemlerden daha iyi sonuç vermektedir. 

-Diğer cerrahi yöntemlere göre avantajları: Obezite cerrahi adına eksiden uygulanan kelepçe gibi yöntemlerle kıyaslandığında tüp mide ameliyatının etkinliği daha yüksektir. Zaten tüp mide ve diğer obezite cerrahi yöntemlerinin gelişmesiyle günümüzde kelepçe ve benzeri daha eski sayılan tedavi yöntemleri çok az uygulanmaktadır. Tüp mide ameliyatı beslenme sırasında gıda geçişinin normal seyrini bozmamaktadır. Yani normal insanlardaki gibi besin yemek borusu, mide ve bağırsaklar sıralamasıyla ilerlemektedir. Bu yönüyle insan anatomisi ve sindirim sisteminin doğal işleyişine daha uygun bir cerrahi yöntemdir. Cerrahi teknik olarak kolay ve kısa süren bir ameliyattır. Hızlı yapılabilen, anestezi süresi kısa olan ve anesteziye bağlı olabilecek komplikasyon oranlarının bu nedenle daha az olduğu bir cerrahi yöntemdir. Bütün dünyada en çok uygulanan obezite cerrahi tekniğidir.

Tüp mide ameliyatı riskleri 3 ana başlık altında toplanabilir.

-Obez hastaların ameliyat olma riskleri: Obez hastaların ameliyatlarında kalp, akciğer, emboli atma, akciğerin sönmesi, böbrek yetmezliği veya kas yıkımı gibi riskler bulunmaktadır. Bu riskler sadece tüp mide ameliyatı için değil, obez bir bireye uygulanan bütün cerrahi işlemler için geçerlidir.

Genel cerrahi komplikasyonları: Cerrahi işlemlerin tümünde bütün hastalarda yaşanabilecek riskler bulunmaktadır. Ameliyat olan her hasta kanama gerçekleşmesi veya enfeksiyon oluşması gibi risklerle karşı karşıyadır. Aynı riskler tüp mide ameliyatı olan hastalar için de düşük oranlarda da olsa geçerlidir.

Tüp mide ameliyatının kendisine ait riskler:

• Tüp mide ameliyatının ardından ileri evrede reflü sorunu olabilir.

• Tüp şekline sokulan mide genişleyebilir.

• Midenin genişlemesine bağlı olarak kilolar geri alınabilir.

• Mide boşalma güçlüğü ve hastanın karnında şişme, bulantı veya kusma gibi sorunlar olabilir.

• Erken evrede en çok korkulan risk kaçak problemidir.

• Mide kanaması veya karın içerisinde kanama riskleri bulunmaktadır.   

Tüp mide ameliyatında kaçak belirtisi genellikle karın ağrısı ve ateştir.

Tüp mide ameliyatından sonra kaçak yaşandığı durumlarda tedavi her zaman cerrahi değildir. Bazı durumlarda endoskopik yöntemler son derece başarılı olabilir. Bazen de radyolojik yöntemlerle kaçak sorunu giderilebilir.

Tüp mide ameliyatı süresi genellikle 30 - 90 dakika arasında (ortalama bir saat) değişmektedir. Hastanın anatomisi ve cerraha göre bu süre değişebilmektedir. Obezite ameliyatlarında zamanla yarışılmamaktadır. Ameliyatı en ideal şekilde yapmak önemlidir.

Ameliyattan sonra hastanede kalma süresi 2-3 gün arasındadır. Ameliyatı başarılı geçen ve kendisini iyi hisseden hastalar tercihlerine göre ameliyattan 5 gün sonra iş hayatlarına dönebilmektedir. Hatta hasta isterse arkadaşlarıyla gece dışarı çıkarak sinema veya benzeri yerlerde zaman geçirebilir. Ancak bu süreçte ameliyat sonrası beslenme kurallarına uyulması çok önemlidir.

Tüp mide ameliyatından sonra midenin bir miktar büyümesi doğal bir süreçtir. Ancak midenin hacminin çok fazla büyümesi verilen kiloların tekrar alınmasına neden olabilmektedir. Hastanın eski kilosuna dönmesi için midenin eski hacmine dönmesine gerek yoktur. Tüp mide ameliyatından sonra doğru beslenme kurallarına uyulmaması ve yaşam şeklinin düzenlenmemesi midenin büyümesine zemin hazırlamaktadır. En önemli beslenme hatası ise gazlı içeceklerin tüketilmesi ile katı ve sıvı yiyeceklerin aynı anda alınmasıdır.

Laparoskopik yani kapalı gerçekleştirilen tüp mide ameliyatlardan sonra uzun vadede ağır kaldırmanın bir zararı yoktur. Ancak ameliyatın ilk günlerinde hastanın çok ağır yüklerin altına girmesi uygun değildir. Hastanın çanta taşıması, merdiven inip çıkması gibi normal günlük aktivitelerini yerine getirmesinde erken dönemde bile sorun bulunmamaktadır. 

Hasta; vücut yapısı, yandaş hastalıkları, yaşı ve spor alışkanlıklarına göre yaklaşık 1-1,5 ay sonra aktif spor hayatına dönebilir. Sporda ömür boyu sürecek bir kısıtlama bulunmamaktadır. Sadece ameliyat sonrası erken dönemde ağır spor yapılması tavsiye edilmemektedir. Bu konuda sıklıkla fizik tedavi uzmanlarından yardım alınmaktadır.

Tüp mide ameliyat sonrası spor yapılacaksa spor hocası ve fizik tedavi uzmanı önerisinde bazı kurallar koyularak yapılabilir.

Hasta, tüp mide ameliyatından 1 hafta sonra cinsel hayatına geri dönebilir.

Tüp mide ameliyatında sonra beslenme ve hayat tarzı değişiklikleri en önemli iki etkendir.

Tüp mide ameliyatı sonrasında beslenmede dikkat edilmesi gereken kurallar vardır.

• Gazlı baloncuklu içecekler ömür boyu yasaktır.

• Tüp mide ameliyatında sonra ilk 10-14 gün sıvı beslenilmesi gerekmektedir.

• Beslenme düzeninde sıvı ve katı gıdalar aynı anda tüketilmemelidir.

• Genel olarak bakıldığında hasta tüp mide ameliyatı sonrası çok az miktarda yiyip doyabildiği için bu az miktarın yüksek kaliteli gıdalardan oluşması gerekir. Hayvansal veya bitkisel proteinden yüksek gıdalar önerilir. Tavuk, balık, hindi yumurta, peynir, yoğurt gibi proteinden zengin besinler ön planda tutulmalıdır.

• Sebze ve yeşilliklerden oluşan salata, meyve, kuruyemiş beslenme düzeninde ihmal edilmemelidir.

• Uzman bir diyetisyen ve gereğinde bir endokrin uzmanı mutlaka beslenme düzenini kontrol etmelidir.

• Beslenme işlevi ile bir uyumsuzluk varsa gerekirse psikolojik destek alınabilir. Hastanın sevmediği gıdı olduğunda zorlamadan profesyonel ekip desteğiyle hastanın alabileceği doğru gıdalar belirlemelidir.

• Beslenmenin yetersiz kaldığı durumlarda mineral, protein, vitamin gibi destek gıda alma ihtiyacı doğabilir.

• Tüp mide operasyonlarından sonra B-12 vitamini hap şeklinde yutulduğunda yeterince emilemeyebilir. Bu sorun gıdalardan alınan B-12 vitaminde de yaşanabilir. Bu durumda B-12 takviyesi dilaltı hap ve sprey, veya iğne olarak kullanılabilir.