Bariatrik Cərrahiyyə Prosedurları
Bariatrik cərrahiyyə əməliyyatları iki əsas prinsip əsasında həyata keçirilir. Birincisi, qida qəbulunun məhdudlaşdırıldığı/azaldılan mədə rezervuarının (restriktiv) olduğu müdaxilələrdir; ikincisi, qida qəbulunun məhdudlaşdırılması ilə yanaşı, malabsorbsiyaya səbəb olan malabsorbsiya müdaxilələridir.
Bu prosedurlardan başqa, bəzi müdaxilələr iki əsas prinsipi əsaslanır; bunlara “qrup” müdaxilələr deyilir.
Mədə həcminin məhdudlaşdırıldığı (restriktiv) üsullar
1.Mədə Balonu
Mədə balonu ümumi anesteziyaya ehtiyac olmadan endoskopik olaraq edilən bir üsuldur. Bu üsulda prosedur üçün müəyyən xüsusiyyətlərə malik olan bir balon endoskopik olaraq mədəyə yerləşdirilir və sonra şişirilir.
Beləliklə, mədədə həcm məhdudiyyəti təmin edilir və həddindən artıq qida qəbulunun qarşısı alınır. Mədə balonu mədədə maksimum 6 ay qalır, balon yenə endoskopiya ilə çıxarılır.
- Tənzimlənə bilən mədə bantı
Tənzimlənə bilən mədə bantı 1990-cı illərdə daha çox tələb edildiyi halda, günümüzdə çox seçilməyən bariatrik üsullardan biridir.
Bu əməliyyatda mədənin üst hissəsinə şişə bilən bir bant taxılır; mədə iki hissəyə ayrılır. Mədənin üst hissəsi kiçik, aşağı hissəsi böyük olur; hissələr arasında çox kiçik bir kanal buraxılır. Mədə bandı tənzimlənə bilən xüsusiyyətə malik olduğu üçün istənildikdə bant daha da sıxıla bilər və mədə həcmi daha da azaldıla bilər.
- Sleeve Qastrektomiya
Mədənin cərrahi yolla kiçildilməsidir. Mədə həcmi azaldılaraq pasientin daha az qida ilə doyması nəzərdə tutulur. Həmçinin mədənin fundus adlandırdığımız dib hissəsi əməliyyat nəticəsində çıxarıldığı üçün fundusda ifraz olunan iştah hormonunun (grelin hormonu) səviyyəsi kəskin azalır, bu isə iştahanın azalmasına və tez doyma hissinin yaranmasına səbəb olur.
Kiçilәn mәdәnin, tәbii ki nәticәsi olaraq insanlar әmәliyyat sonrasında kilo itirir vә özlәrinә yeni hәyat tәrzı yaradırıar. Bu dәyişiklik insanların hәm bәdәnsәl hәm dә psixoloji olaraq yaxşı yaşamasına sәbәb olur.
- Vertikal Sleev Qastrektomiya
Bariatrik cərrahiyyənin bu proseduru çox seçilən bir növ deyil. Mədənin ön və arxa hissələri ştapellərlə bir-birinə bağlanır və bunun ucuna genişlənməsinin qarşısını almaq üçün bir üzük bağlanır.
Beləliklə, mədədə heç bir kəsik olmadan kiçik bir ön mədə/kisə əmələ gəlir. Qəbul edilən qida ilk olaraq mədəyə gəlir və daha az yeməklə toxluq hissi yaranır.
Sorulmanı əngəlləyən (malobsorbtiv) üsullar
- Biliopankreatik Diversiya
Biliopankreatik üsulu ilə yağ və karbohidratların sorulmasını əngəlləmək hədəflənir. Mədənin üçdə ikisi çıxarılır və qalan mədə bağırsağın ortasına bağlanır.
Bu prosesdən sonra orqanizmdə ciddi malabsorbsiya yaranır və təkcə yağ və karbohidratların deyil, həm də minerallardan dəmir və kalsium kimi qida maddələrinin sorulması əngəllənir. Buna görə də BPD-dən sonra insanların xüsusilə protein, vitamin və mineral dəstəyi görməsi lazımdır.
- Duedonal Switch
BPD metoduna başqa bir alternativ üsul duodenal switch üsuludur. DS ilə distal qastrektomiya yerinə vertikal mədə əməliyyatı aparılır. Mədənin çox hissəsi çıxarılır, nazik bağırsaq bölünür və bir ucu mədə ilə birləşdirilir.
Mədəyə daxil olan qida birbaşa bağırsağa daxil olur. Absorbsiya mədə və mədəaltı vəzidən ifraz olunan həzm fermentləri ilə həyata keçirilir. Bu tətbiqin BPD-dən fərqi ondan ibarətdir ki, bu üsulda absorbsiya daha çox təmin edilir.
Qrup (restriktiv və malabsorbtiv) bariatrik prosedurlar
Roux-En-Ygastric Bypass (RYGB)
Bu prosedurda mədə və onikibarmaq bağırsağın qalan hissəsini qidalardan uzaq tutmaq üçün kiçik bir mədə kisəsi yaradılır. Malabsorptiv komponentin miqdarını artırmaq və ya azaltmaq üçün bypass edilmiş nazik bağırsağın uzunluğu dəyişdirilə bilər. Roux-en-Y Gastric Bypass-ın təsdiq edilmiş müvəffəqiyyətinə baxmayaraq, bir çox riski var.
